"Er zijn naar schatting 21 industriële sectoren betrokken bij de productie of het gebruik van PFAS", zegt Julie Lions, de projectcoördinator PROMISCES. Consumenten komen via verschillende producten in aanraking met PFAS (perfluoralkylstoffen), zoals anti-aanbakpannen, anti-vetpapier of cosmetica. PFAS kan daarna in het afvalwater terechtkomen en zuiveringsinstallaties zijn vaak onvoldoende uitgerust om deze vervuilde stoffen te filteren. De focus van het project ligt op het begrijpen en verwijderen van industriële mobiele, persistente en potentieel toxische chemicaliën (iPM(T)s) en PFAS in het bodem-sediment-watersysteem.

De Europese Commissie wil de gevaarlijke chemische stoffen aanpakken en investeert 12 miljoen euro in het project, dat bijdraagt aan de ambities van de Europese Green Deal (‘zero pollution’) en het streven naar een circulaire economie. In februari werd het voorstel voor PFAS-beperkingen ingediend door het Europees Agentschap voor chemische stoffen vanwege hun hardnekkigheid en schadelijke effecten op de gezondheid en de omgeving. Lions bevestigt dat PFAS zelfs in regenwater voorkomt. Volgens recente studies worden de kosten voor gezondheidszorg in Europa die rechtstreeks verband houden met blootstelling aan PFAS geschat op 52 tot 84 miljard euro per jaar.

PROMISCES, synoniem voor “Preventing Recalcitrant Organic Mobile Industrial chemicalS for Circular Economy in the soil-sediment-water System”, heeft tot doel beleidsmakers te ondersteunen door middel van een besluitvormingskader dat bestaande kennis en gegevens uit wetenschappelijke literatuur en casestudies integreert. Een van die casestudies is bijvoorbeeld  een onderzoek naar bluswater dat schuim achterlaat waar PFAS in zit. “Dit zal managers helpen om inzicht te hebben waar deze vervuilende stoffen vandaan komen, welke routes ze nemen en waar het uiteindelijk terechtkomt”, zegt Lions.

Het project staat voor een uitdaging met meer dan 12.000 verbindingen, waaronder bijna 5.000 PFAS die zijn geregistreerd of geproduceerd, maar slechts 150 hebben monitoring- en saneringstechnieken. Ongeveer 60 stoffen komen aan bod in PROMISCES. Samenwerking met 27 partners uit 9 landen is cruciaal voor het vinden van oplossingen en het vergroten van de kennis over het gedrag en de eigenschappen van deze verbindingen. Dat kan volgens Lions door nieuwe efficiënte en duurzame technologieën te ontwikkelen om PFAS te verwijderen, zoals technieken als pyrolyse en ultrasone cavitatie.

Gezien het toenemende waterverbruik en de klimaatverandering zijn hergebruik van industrieel water en circulaire bedrijfsmodellen belangrijk. Een beter begrip van PFAS en iPM(T)s in circulaire systemen kan de bescherming van de menselijke gezondheid en het herstel van hulpbronnen verbeteren. Deltares is samen met partner RIVM trekker van het werkpakket Fate, transport and exposure of PM(T) in the environment, waarbinnen gewerkt wordt aan het modelleren van PFAS op verschillende schaalgrootte en het koppelen van de modellen in model trains. Daarnaast werkt Deltares samen met de Franse Geologische dienst (BRGM) en het Berliner Wasser Betriebe (BWB) aan een nieuwe monitoringtechniek waarbij passieve captors worden gebruikt om PFAS in stedelijke rivieren vast te leggen. De monitoring richt zich op hemelwaterriolen in een industrieel en commercieel gebied met potentiële PFAS-emissies.