Het gebruik van de zee is in transitie. Het Rijk heeft als ambitie een goede balans tussen de drie grote transities naar hernieuwbare energie, duurzame mariene voedselproductie en een hersteld en robuust ecosysteem in de Noordzee. Daarvoor is vergaande verduurzaming van alle bestaande vormen van gebruik nodig. Vanuit het Rijk speelt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat daarbij een belangrijke rol. Op de politieke agenda staan onder andere de uitbreiding van het aantal windparken en CO₂-opslag in uitgeputte gasvelden.

Dit toenemend menselijk gebruik is van invloed op het ecosysteem van de Noordzee. Begrip over hoe de Noordzee zich gedraagt is daarom essentieel. Het team Noordzee van Deltares doet integraal onderzoek naar de basis van de effectketen, beginnend bij de waterbeweging, morfologie en waterkwaliteit. Wat gebeurt er in de buurt van windmolenparken met de stratificatie onder water en met de watertemperatuur? Welke invloed heeft infrastructuur bijvoorbeeld op bodemdieren en vissen? Kennis is veelal specialistisch en versnipperd beschikbaar. Deltares brengt hier verandering in door kennis over het systeem als geheel te vatten in modellen en simulaties.

De ambitie van de Nederlandse overheid is groot. In 2023 moet windenergie ruim 5 miljoen huishoudens van stroom voorzien. Huidige windmolenparken moeten uitbreiden of nieuwe parken aangelegd. Er is echter weinig bekend over de effecten op bijvoorbeeld waterbeweging, golfslag en sedimentverspreiding in relatie tot meerdere windmolenparken op een relatief klein oppervlak. Deltares probeert met de huidige kennis zo goed mogelijk te modelleren hoe het water en de bodem in de buurt van windmolens zich gedragen en wat de cumulatieve impact van windmolenparken is. Deze modellen worden gevalideerd met meetgegevens, waarna er korte termijn voorspellingen mogelijk zijn en toekomstscenario’s kunnen worden doorberekend. Variabelen als de diameter van een windturbinepaal en de locatie van de paal ten opzichte van de rest van het park worden in deze modellen meegenomen.

Uit de eerste resultaten van de verkenningsstudie WOZEP (Wind op Zee Ecologisch Programma) in opdracht van Rijkswaterstaat blijkt dat windmolenparken invloed hebben op de waterbeweging. Grootschalige uitrol van windenergie kan op den duur grote gevolgen hebben voor het natuurlijk functioneren van de Noordzee. Veranderingen in de structuur van de waterkolom hebben mogelijk invloed tot tientallen kilometers verderop. Wellicht is er zelfs niet genoeg wind om de doelstellingen van de overheid te behalen. Dit kan echter nog niet met zekerheid worden gezegd. In de vervolgstudie, die momenteel aan de gang is, rekent Deltares scenario’s over mogelijke ecosysteemeffecten in de Noordzee door.

Het sluiten van het Noordzee Akkoord zorgt ervoor dat er veel nieuwe vragen op de kennisinstellingen afkomen. Samen met partners zet Deltares een lange termijn integraal gebiedsgericht kennisprogramma voor de Noordzee op. Integrale systeemkennis en innovatiekracht zijn daarin belangrijk. De focus binnen het strategisch onderzoek van Deltares ligt de komende jaren bij meet-, monitorings- en modelleringsontwikkelingen, het in kaart brengen van de impact van klimaatverandering en veranderend gebruik, vervuiling, beschikbaarheid van grondstoffen voor bouw en kustversterking, en het in kaart brengen van conflicten in het gebruik van de ruimte tussen nu en 2100. Gezamenlijk met andere kennisinstellingen adviseren wij het Rijk over hoe de Noordzee duurzaam kan worden ingericht en veilig blijft voor mens, milieu en economie.

Meer weten over de stand van zaken en het toekomstperspectief van de Noordzee in Nederland?