Verminderen van broeikasgasuitstoot in veenweidegebieden
Deltares is samen met partners een programma gestart om de uitstoot van broeikasgassen in veenweidegebieden te meten. Met de resultaten kunnen maatregelen worden bedacht om deze CO2-uitstoot te verminderen. CO2-uitstoot en bodemdaling gaan in de veengebieden hand in hand.
Nederland heeft al meer dan duizend jaar te maken met bodemdaling. De laatste decennia veroorzaakt dit steeds meer schade door scheefzakkende huizen en kapotte riolen. “De bodem daalt door natuurlijke en menselijke oorzaken”, vertelt onderzoeker Gilles Erkens van Deltares. “Die natuurlijke oorzaken zorgen nu voor zo’n 0,3 millimeter bodemdaling per jaar. Door menselijke factoren daalt de bodem tussen de 1-10 millimeter per jaar. Het gebeurt als gevolg van gaswinning of zoutwinning, maar ook door het draineren of belasten van ‘slappe’ klei- en veengronden.”
Supersized veenmonsters voor bodemdalingsvoorspellingen
In deze veenweidegebieden zorgt de bodemdaling voor nog een ander effect: de uitstoot van broeikasgassen. Erkens: “In de gedraineerde veengebieden ’eten’ microben het veen op en daarbij stoten ze CO2 uit.” In Nederland gaat het om 2 tot 3 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. Door de doelstellingen uit het klimaatakkoord is er urgentie ontstaan om CO2-uitstoot en daarmee bodemdaling te remmen.
Meetlocaties
In 2019 startte het onderzoeksproject Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden, waarbij Deltares samen met onderzoekspartners op verschillende locaties in het Nederlandse veengebied meetpunten inricht. Onder het onderzoek vallen ook geotechnische proeven, om de sterkte en stijfheid van de bodem te onderzoeken die medebepalend zijn op bodemdaling.
Op basis van deze metingen en proeven kunnen effectieve maatregelen getroffen worden om bodemdaling te remmen, vertelt Erkens. “Er stonden al maatregelen op het programma, maar die worden nu deels bijgesteld.” Uit de metingen bleek namelijk dat bepaalde maatregelen voor het remmen van bodemdaling niet in elk veengebied toepasbaar is.
Gilles Erkens
Onderzoeker bij Deltares
Gilles Erkens is geoloog en is gespecialiseerd in bodemdaling. Hij heeft op dit gebied wereldwijde ervaring opgebouwd in landen als Indonesië, Verenigde Staten, Rusland, Duitsland, Brazilië en Vietnam. Gilles is lid van de Wetenschapsraad van Deltares en is daarnaast senior onderzoeker aan de Universiteit Utrecht.
“De effectiviteit van de maatregel is mede afhankelijk van de omstandigheden waaronder je een maatregel uitvoert: de plek zelf, de manier waarop het gebeurt en hoe het beheer is. En het hangt af van het weer; het ene jaar werkt de maatregel beter dan het andere jaar. Afgelopen jaar was het zo droog, dat sommige infiltratiemaatregelen niet meer hielpen om het water in de ondergrond te krijgen. Het jaar daarvoor was het heel nat, waardoor er veel water in de grond zat. Door maatwerk zijn de effecten beter uit te rekenen.” Deltares heeft met partners hiervoor een monitoringssysteem ontwikkeld, het registratiesysteem SOMERS.
Op basis van metingen en de modelvoorspellingen kunnen provincies hun beleid vormgeven en hun ambities realiseren om in 2030 de broeikasgasemissie uit veenweidengebieden terug te dringen met 1 miljoen ton CO2 per jaar.
“Je moet jaren meten voordat je een patroon in die schommelingen in de bodem ziet.”
Gilles Erkens - Onderzoeker bij Deltares
Bodem ademt mee
Uit de meetdata blijkt ook dat de bodem continu verandert qua hoogte en ‘mee ademt’ met de seizoenen. Een veenweidegebied kan in een jaar zes of zelfs tien centimeter naar beneden én omhooggaan. In de afgelopen droge zomer was er een flinke daling met een gedeeltelijke terugvering toen het weer natter werd in de herfst. “Je moet jaren meten voordat je een patroon in die schommelingen in de bodem ziet en de lange termijn bodemdaling kan bepalen. We hebben wel tien jaar nodig om dit goed in kaart te brengen.” In andere landen speelt bodemdaling in veengebieden ook. Reden voor Deltares om met de Deense, Engelse en Duitse onderzoekers de samenwerking te zoeken om kennis met elkaar uit te wisselen.
Klimaateffectatlas
De bodemdalingsprognoses in de klimaateffectatlas geven inzicht in de mate van bodemdaling in Nederland tot 2100. Deltares actualiseert deze kaarten regelmatig met de nieuw opgedane kennis.
Bekijk de bodemdalingvoorspellingkaart voor jouw gebied
Extra informatie
Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden
Deltares zit in het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden en is een van de uitvoerende partijen voor de metingen, monitoring en vastleggen van het bodemonderzoek.
Nobveenweiden
De kamerbrief ‘Water en Bodem sturend’
De kamerbrief ‘Water en Bodem sturend’ is in december gepubliceerd door het Rijk en gaat over structurerende keuzes die richting geven voor de komende decennia, waaronder ook bodemdaling.
Lees de kamerbrief
Externe links
Onderzoeksprogamma Living on Soft Soil (LOSS)
Regiodeal Bodemdaling Groene Hart
Meer informatie
Gilles Erkens
Bodemdalingexpert
