Wereldwijd zien we de gevolgen van klimaat-verandering

“Ik heb enkele nieuwe dingen opgemerkt bij de klimaattop dit jaar. Zo was er meer tijd ingeruimd voor de presentatie van het IPCC-rapport dat in augustus 2021 is gepubliceerd. We kregen maar liefst drie uur om onze belangrijkste bevindingen te delen en om vragen te beantwoorden. Er werden echt goede vragen gesteld over het rapport en heel veel gedelegeerden en onderhandelaars die bij de COP26 aanwezig waren, hadden het rapport gelezen en begrepen wat het concreet inhield. Daar stond ik versteld van. Ze begrijpen dat geen enkel land gespaard zal blijven, dat de intensiteit van de klimaatverandering toeneemt, dat overal ter wereld de gevolgen al zichtbaar zijn en dat de mens hiervan de oorzaak is.

Veel landen die zich zorgen maken over de zeespiegelstijging, gingen in op de verwachtingen rond de momenten waarop een bepaald niveau wordt bereikt. Deze informatie is nu voor hen van cruciaal belang. Als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen in het verleden en de toekomst wordt er in de komende decennia en eeuwen immers niet alleen een opwarming van enkele graden verwacht, maar ook een stijging van de zeespiegel van 50 cm, 1 meter of nog meer..”

“De maatregelen waarover nu onderhandelingen plaatsvinden, zijn niet voldoende om de opwarming tot een minimum te beperken. Er moeten nog steeds belangrijke vragen worden beantwoord over hoe deze maatregelen effectief te implementeren en over de mechanismen die ervoor zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen sneller afneemt. Deze vragen zijn niet behandeld tijdens deze COP, maar de gedelegeerden hebben ermee ingestemd dat de beloften jaarlijks worden herzien. Dat is echt noodzakelijk.”

“Onze werkgroep (WG 1) heeft zich gericht op de goed onderbouwde bevindingen in het rapport, feiten die wij als zeer betrouwbaar beschouwen. We moeten ook gebeurtenissen analyseren waarvan de kans dat ze zich voordoen laag of niet meetbaar is, maar die wel ernstige gevolgen of een verwoestende impact zullen hebben. In de trant van: ‘Als deze situatie ontstaat, is het volgende waarschijnlijk het gevolg, maar we kunnen niet zeggen wanneer of in welke mate.’ De mogelijke instorting van ijskappen is zo'n situatie waarbij we te maken hebben met onzekerheden. Leiders die zich bezighouden met essentiële infrastructuur en kuststeden hebben ons gevraagd om die situatie te onderzoeken. Zij moeten weten wat het maximale plausibele risiconiveau is, zodat ze een ruime veiligheidsmarge kunnen aanhouden. Vervolgens kunnen ze op basis daarvan de infrastructuur op een andere manier gaan ontwerpen. Er is inmiddels meer bekend over de impact van de zeespiegelstijging, waardoor we nu beschikken over de best mogelijke schattingen van de zeespiegelstijging voor verschillende opwarmingsscenario's. Als de uitstoot van broeikasgassen zich ontwikkelt volgens het slechtst denkbare scenario, is de instabiliteit van de ijskappen aan het eind van deze eeuw mogelijk verdubbeld.”

“Ik vind het altijd wat vreemd als ‘een alarmerend rapport’ ineens veel aandacht krijgt. Het rapport is immers slechts een beschrijving van de huidige situatie en stand van kennis. Wanneer we kennis over deze risico's toetsen, kunnen wij worden gezien als de partij die alarm slaat, maar het is de situatie zelf die alarmerend is – we blijven maar meer en meer broeikasgassen uitstoten. Wij proberen enkel de kennis waarover we beschikken feitelijk te verklaren en uit te leggen wat er met die kennis kan worden gedaan.”

“Het rapport voorziet in kennis, en een derde daarvan betreft kennis op regionaal niveau. Deze kennis moeten we met een open blik bekijken en de wetenschap moet worden betrokken bij de besluitvorming, om verdere schade te vermijden. Er moeten risicobeoordelingen worden toegevoegd aan de dossiers van eerdere gebeurtenissen, evenals plaatselijke informatie, contextspecifieke omstandigheden en de elementen die gebruikers nodig hebben om beslissingen te nemen.

Dit onderzoek kan ook van belang zijn bij het maken van prognoses voor de manier waarop deze gebeurtenissen zich ontwikkelen en het kan fungeren als stresstest voor risico's. Landen kunnen de kennis gebruiken als onderbouwing voor adaptatiestrategieën, bosbeheerbeleid, kustregiomanagement en het op een andere manier ontwerpen van gebouwen.

Denk aan het inbouwen van meer flexibiliteit in de bouwwetgeving voor nieuwe gebouwen in kustregio's. Ontwerpen en bouwen met het oog op de toekomst is immers minder lastig dan naderhand aanpassingen aanbrengen. Wat de bestuurlijke aspecten betreft, kan er worden gekeken in hoeverre ambtenaren verplicht zijn om deze informatie te gebruiken voor de besluitvorming rond vergunningen, bouwwetgeving, afvloeiend hemelwater, riool en essentiële infrastructuur. Hoe kunnen zij ervoor zorgen dat men gaat nadenken over oplossingen die flexibiliteit vergen?”

“Onderzoeksinstellingen worden steeds belangrijker. De WG 1 gaat uit van de natuurwetenschappelijke basis van klimaatverandering, maar we houden ons ook steeds meer bezig met het framen van klimaatinformatie, zodat daar actie op kan worden ondernomen en deze informatie kan worden gebruikt als onderbouwing voor de besluitvorming. Dit is een grote stap vooruit. Toegepaste wetenschap en expertise zoals die van Deltares zal een doorslaggevende rol gaan spelen op het snijvlak van natuurwetenschap en het werk van bouwkundigen en vaklieden in de praktijk, om ervoor te zorgen dat de oplossingen die worden aangedragen pragmatisch en effectief zijn. Dit rapport bevat voor het eerst ook een hoofdstuk specifiek over water en er zal nog meer volgen (WG-2).”

“In het rapport worden 33 Climate Impact Drivers genoemd, natuurkundige eigenschappen die zorgen voor meer impact en risico's. Hiermee verschaft het IPCC informatie over impact en risico's waarop je actie kan ondernemen. Zaken die zich langzaam ontvouwen, zoals geleidelijke trends in neerslag en een stijgend waterpeil, kunnen ertoe leiden dat de huidige infrastructuur er op den duur mogelijk niet meer tegen bestand is. Dit zien we nu al af en toe, wanneer het riool het regenwater van een wolkbreuk niet meer kan afvoeren. Het kan voorkomen dat een land door bepaalde gebeurtenissen op den duur niet meer in staat is om met moeilijke situaties om te gaan.”

“In februari 2022 zullen we nog twee IPCC-rapporten over de impact en risico's publiceren. Verder verschijnen er in maart en september van datzelfde jaar respectievelijk een rapport over klimaatmitigatie en een syntheserapport.”