Krimp-zwel kleilaag: een groeiend probleem
Het effect van krimpen en zwellen van kleilagen van funderingen op staal leidt steeds vaker tot schade aan huizen en gebouwen. Deltares doet onderzoek naar de oorzaken van deze ‘krimp-zwel’. En daarbij komt ook de kennis van bewoners van pas.
De droogte van de afgelopen jaren leidde tot een groot aantal schademeldingen aan bebouwing in Nederland. Bij de op houten palen gefundeerde huizen en gebouwen is dit bekend, maar nieuw is de toename voor meldingen voor gebouwen zonder paalfundering. Na de droogte in 2018 kregen tientallen huizen in de gemeente Zevenaar schade. Daar zijn de huizen in de jaren zeventig direct op een kleilaag gebouwd. Die laag krimpt in de zomer en zwelt weer in de winter als het grondwater stijgt. Er ontstaan hierdoor scheuren in huizen.
Klei-mineralen
Het is een groeiend probleem, want in Roden en Rekken zijn soortgelijke schades gemeld, die kunnen oplopen tot in de tienduizenden euro’s per huis of zelfs leiden tot het onbewoonbaar verklaren van huizen. Het zijn specifieke klei-mineralen die krimp-zwel veroorzaken. In het buitenland, zoals Frankrijk en Engeland, speelt het probleem al langer en houden aannemers bij de bouw hiermee rekening. In Nederland is er weinig over bekend.
Deltares startte daarom met een onderzoek om het krimp-zwel gedrag in kaart te brengen. Welke klei is gevoelig voor krimp-zwel? Waar komen deze kleien voor? En welke maatregelen kunnen we nemen? In het lab zijn testen uitgevoerd om voor verschillende kleien het krimp-zwel gedrag te kwantificeren.
Bewoners
Intussen lopen er contacten met bewoners om samen naar oplossingen te zoeken. Deltares werd een half jaar geleden benaderd door een bewoner van een boerderij in Rekken, in de Achterhoek. De bewoner was zeer betrokken en werkte zelf jaren in een lab van de TU Twente. Hij had door Deltares aangeleverde artikelen gelezen over krimp-zwel in Australië, waar als oplossing een zone met plastic rond het huis werd gelegd, zodat het bodemvocht niet verdampte en waardoor de klei vochtig bleef. Deze oplossing is bij de boerderij toegepast en de bewoners en Deltares monitoren samen of deze aanpak werkt.
Meer informatie
Henk Kooi
Hydrogeoloog
Wist u dat...
..Deltares in Nederland onderzoekt welke kleien het meest krimp-zwel gevoelig zijn: zeeklei, rivierklei, oude Pleistocene en Tertiaire kleien?
..de verlaging van de grondwaterstand tijdens droogteperioden tot (ver) onder de voorkomende kleilaag een belangrijke rol lijkt te spelen?
..met toename van klimatologische droogte de gevolgen van zwel- en krimp verder zullen toenemen, met consequenties voor ons huizenbezit, voor ons erfgoed (monumenten) en mogelijk voor ons wegen- en dijkennetwerk?
